Sprawdzian to przyrząd pomiarowy przy pomocy którego w szybki i prosty sposób można stwierdzić czy wymiar przedmiotu jest prawidłowy i nie przekracza wartości granicznej (dolnej i górnej).

Do najczęściej stosowanych sprawdzianów wymiaru zalicza się sprawdziany:

• do otworów: tłoczkowe walcowe
• do gwintów wewnętrznych: gwintowe trzpieniowe
• do gwintów zewnętrznych; gwintowe pierścieniowe

Kontrola otworu sprawdzianem polega na wsunięciu strony przechodniej w otwór pod wpływem własnego ciężaru lub niewielkiego nacisku. Strona nieprzechodnia nie powinna wsunąć się w otwór.

Kontrola gwintu wewnętrznego sprawdzianem trzpieniowym polega na ręczny wkręceniu strony przechodniej w gwint bez nadmiernego wysiłku na całą długość gwintu. Jeżeli wkręcenie nie jest możliwe gwint przedmiotu nie spełnia wymagań. Strona nieprzechodnia przy ręcznym wkręcaniu bez nadmiernego wysiłku może wchodzić w gwint lecz nie więcej niż na dwa zwoje. [1]

[1] – Gwinty metryczne ISO ogólnego przeznaczenia, Sprawdziany i sprawdzanie – PN ISO 1502, PKN.